Sovyet Sineması Seçkisi I

Yirmi Yaşım

Sosyalizmin yurdundan öyküler
Sovyet İnsanı

1917 Ekim Devrimi’nin bu yılki yıldönümünde, NHKM olarak, pek bilinmeyen bir sinemaya yer açmak istedik: Sovyet sinemasına…
Sovyet sineması bir açıdan herkesin aşina olduğu, çok sözü edilen bir sinema. Başka bir açıdan ise, çok sınırlı örnekle temsil edilen ve pek bilinmeyen bir sinema. Önemli bir miras ve üretim var oysa.

Bu program, filmleriyle görece daha çok tanınan kurucu kuşak Sovyet sinemacıların eserlerinin dışına çıkmayı hedefliyor. Yaptığımız seçki ise NHKM’nin özgün çevirileriyle Türkiye’de izleyicinin ilk kez buluşacağı filmler. Bu filmler aynı zamanda sinemaseverlerin, devrim sonrası için üç, beş filme, 2. Savaş sonrası Sovyet sineması için ise model olarak Tarkovskiy’e ve diğer anti-sovyet yönetmenlere mahkûm edilmesine bir itiraz niteliği de taşıyor. Sovyet sineması, sadece SSCB düşmanı sinemacılar, küfür estetleri yetiştirmemişti elbette!

Bu filmleri bir araya getirirken, dikkat çekmek istediğimiz bir üretim bütünlüğü var aslında:

Nazi işgalinin geri püskürtülmesiyle 1945’te zaferle çıkılan Anayurt Savunması’nın ardından yaralarını büyük ölçüde sarmış olan Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, 1960’lara gelindiğinde Soğuk Savaş’ın damga vurduğu bir dünyada kendisine yeniden bir yol tarif etmenin eşiğindeydi artık: Faşizmin ezilişinin ardından nereye doğru ve nasıl yürünecek?
Bu sorgulamanın hem toplumsal – insani hem politik – kültürel – ideolojik hem de endüstriyel – teknolojik düzlemlere uzanan pek çok boyutu bulunuyor elbette. Seçkimize aldığımız filmlerle yapmak istediğimiz işte bu sorgulamanın çeşitli boyutlarını ortaya koymak. Filmlerin her biri, tasarlanıp çekildikleri dönemde Sovyet toplumunu çeşitli yönleriyle tartışmaya soyunmuş filmler aslında.
Bugünden geriye doğru baktığımızda, filmlerin açmaya çalıştığı tartışmaların güçlenmediğini ve bahsettiğimiz sorgulamanın cılız kalmış olduğunu görebiliyoruz. Tam da bu nedenle seçtiğimiz filmler aslında SSCB’nin son otuz yılına dönük çok ilginç tanıklıklar anlamına da geliyor. İzleyicilerimize, filmler boyunca tanıklık edecekleri yaşam standartlarına ve toplumsal kültüre özellikle dikkat etmelerini öneriyoruz.
NHKM’de Sovyet sinemasından özel seçkiler paylaşmaya, önümüzdeki aylarda da devam edeceğiz.
—————————————————————————————-
Yirmi beş milyona yakın yurttaşını faşizmin katlettiği Sovyetler Birliği… Bu cümleyi kurması kolay ama bu cümledekileri yaşamak? Savaştan sonra en az bir ferdini kaybetmemiş bir aile bulmak hemen hemen imkânsızdı. Yaraları sarmak denilen şey ise, bir inşaat faaliyetine sığamayacak kadar derindeki şeylere dokunmayı gerektiriyordu.

Üstelik yaraları sardıktan sonra kayıplarını sırtlanıp yaşamaya devam etmeyi de…

Hutsiyev’in lirik filmi, üç genç üzerinden, bu soruları ve yanıtlarını tartışmaya soyunuyor. Aynı mahalleden çocukluk arkadaşı olan, savaş zamanı dünyaya gelmiş üç genç, artık yirmili yaşlarında ve yaşama atılmanın eşiğindedirler. Romm’un filmi bilim insanlarına göz atıyordu; Hutsiyev ise Sovyet gençliğine ve onları bekleyen ciddi işe, o “yaşamak” işine ve “sosyalizmi pekiştirmek” görevine göz atıyor. Bu film boyunca Moskova’daki gündelik yaşama, bir 1 Mayıs kutlamasına ve sosyalizmin yetiştirdiği o güzel, iyi insanlara rastlayacaksınız; kaçırmayın!

Yönetmen: Marlen Hutsiyev, SSCB, 1965
Oyuncular: Valentin Popov, Nikolay Gubenko, Stanislav Lyubshin, Marianna Vertinskaya
Orijinal Adı: Mnye Dvadtsat Let

Biletler NHKM Gişe’de.