Nâzım Hikmet Kültür Merkezi

Ellinci Yılında 1968 ve Sinema

İkinci Savaş’ın sona ermesinden yaklaşık yirmi yıl sonra, dünyanın pek çok bölgesinde toplumlar biriken iktisadi-politik-kültürel sıkışmaların sonucu kaynamaya başlıyor. Kalıcı bir barış ve refah
getirmeyen savaş sonrası dönem, emperyalist metropollerde ve dönemin burjuva jargonuyla “gelişmekte olan” yani aslında geri bıraktırılmış ülkelerde, politik toplumsal hareketlere sahne oluyor.
1968 Mayıs ayında Paris’teki gösterilerle simgeleşen bu hareketlilik, öncesi ve sonrasıyla 20. Yüzyıl tarihinde özgün bir uğrak.

Bununla birlikte, bu hareketlilik aslında tüm dünyada ortak bir karakter taşımıyor. ’68, emperyalist metropollerde, yoksulluğu da gündemine almakla birlikte, daha özgürlükçü, insan hakları eksenli bir ton kendini hissettirirken, geri bıraktırılmış, yarı-sömürge ülkelerde, Türkiye’;de de olduğu gibi, anti- emperyalist, bağımsızlıkçı, kalkınmacı, eşitlikçi ve halkçı bir karakter öne çıkıyor.

Sınırlı sayıda da olsa, seçtiğimiz filmlerle, hem zaman hem de mekânda bir gezintiye çıkmaya ve elli yıl önceki bir süreci hatırlatarak, aslında bugün üzerine düşünmeye davet ediyoruz sizleri.

Hazırladığımız programda, bu dönemi, dönemi hazırlayan savaş sonrası toplumsal koşulları, ’68’in çeşitli ülke sinemalarındaki yansımaları ve sonrasındaki dönüşümler üzerinden işlemeye çalıştık.
_______________

On dokuzuncu yüzyılın sonlarında, Karayipler’deki Queimada adasında boy gösteren bir İngiliz, köleliğin hüküm sürdüğü ve Portekiz egemenliğindeki adada bir isyan hareketini körükler ve isyan, Portekiz birliklerinin adadan çekilmesiyle zaferini ilan eder. Ancak arkasından gelişen süreçler, Britanya’nın kendi egemenlik hesapları ve şeker ticaretinin gölgesine girmeye başlar…

Queimada, ’68’in temel özelliklerinden biri olan anti-emperyalizmin simgeleştiği filmlerden biri olmanın yanı sıra, sinema dili açısından da dönemin “devrimci sinema – politik sinema” tartışmalarını
hararetlendiren referans filmlerden biriydi.

Filmin özgün adı: Queimada 
Yönetmen: Gillo Pontecorvo 
Oyuncular: Malon Brando, Evaristo Máuquez, Renato Salvatori
Ülke: İtalya
Yapım yılı: 1969
Süre: 132’

Gösterimler ücretsizdir.

Ellinci Yılında 1968 ve Sinema

İkinci Savaş’ın sona ermesinden yaklaşık yirmi yıl sonra, dünyanın pek çok bölgesinde toplumlar biriken iktisadi-politik-kültürel sıkışmaların sonucu kaynamaya başlıyor. Kalıcı bir barış ve refah
getirmeyen savaş sonrası dönem, emperyalist metropollerde ve dönemin burjuva jargonuyla “gelişmekte olan” yani aslında geri bıraktırılmış ülkelerde, politik toplumsal hareketlere sahne oluyor.
1968 Mayıs ayında Paris’teki gösterilerle simgeleşen bu hareketlilik, öncesi ve sonrasıyla 20. Yüzyıl tarihinde özgün bir uğrak.

Bununla birlikte, bu hareketlilik aslında tüm dünyada ortak bir karakter taşımıyor. ’68, emperyalist metropollerde, yoksulluğu da gündemine almakla birlikte, daha özgürlükçü, insan hakları eksenli bir ton kendini hissettirirken, geri bıraktırılmış, yarı-sömürge ülkelerde, Türkiye’;de de olduğu gibi, anti- emperyalist, bağımsızlıkçı, kalkınmacı, eşitlikçi ve halkçı bir karakter öne çıkıyor.

Sınırlı sayıda da olsa, seçtiğimiz filmlerle, hem zaman hem de mekânda bir gezintiye çıkmaya ve elli yıl önceki bir süreci hatırlatarak, aslında bugün üzerine düşünmeye davet ediyoruz sizleri.

Hazırladığımız programda, bu dönemi, dönemi hazırlayan savaş sonrası toplumsal koşulları, ’68’in çeşitli ülke sinemalarındaki yansımaları ve sonrasındaki dönüşümler üzerinden işlemeye çalıştık.
___________

1929 Bunalımı, tüm ABD’yi sarsmıştı. Öyle ki, insanlar yaşama tutunabilmek, geçimlerini sağlayabilmek, içinde bulundukları çukurdan çıkabilmek, “yırtabilmek” için, en insanlık dışı yolları bile
deniyorlardı: kapitalist rekabetin yıkıma uğrattığı insanlara çıkış yolu olarak dayatılan şey yine vahşi bir rekabetin içine girmekti. Bugün TV şovlarındaki ses, yetenek, dayanıklılık yarışmalarına benzer bir
mantıkla kurgulanmış yarışmalar da bu kurtulma umutları arasındaydı. Filmin konu ettiği dans yarışmasında tek bir koşul vardı: Çok sınırlı dinlenme araları dışında, hiç durmadan dans etmek. Ya izleyiciler? Dans etmekte olanlarla onları izleyenler arasında gerçekten fark var mıydı?

Filmin özgün adı: They Shoot The Horses, Don’t They? – 
Yönetmen: Sydney Pollack,
Oyuncular: Jane Fonda, Micheal Sarrazin, Susannah York
Ülke: Amerika Birleşik Devletleri 
Yapım yılı: 1969
Süresi: 120’

Gösterimler ücretsizdir.

Ellinci Yılında 1968 ve Sinema

İkinci Savaş’ın sona ermesinden yaklaşık yirmi yıl sonra, dünyanın pek çok bölgesinde toplumlar biriken iktisadi-politik-kültürel sıkışmaların sonucu kaynamaya başlıyor. Kalıcı bir barış ve refah
getirmeyen savaş sonrası dönem, emperyalist metropollerde ve dönemin burjuva jargonuyla “gelişmekte olan” yani aslında geri bıraktırılmış ülkelerde, politik toplumsal hareketlere sahne oluyor.
1968 Mayıs ayında Paris’teki gösterilerle simgeleşen bu hareketlilik, öncesi ve sonrasıyla 20. Yüzyıl tarihinde özgün bir uğrak.

Bununla birlikte, bu hareketlilik aslında tüm dünyada ortak bir karakter taşımıyor. ’68, emperyalist metropollerde, yoksulluğu da gündemine almakla birlikte, daha özgürlükçü, insan hakları eksenli bir ton kendini hissettirirken, geri bıraktırılmış, yarı-sömürge ülkelerde, Türkiye’de de olduğu gibi, anti- emperyalist, bağımsızlıkçı, kalkınmacı, eşitlikçi ve halkçı bir karakter öne çıkıyor.

Sınırlı sayıda da olsa, seçtiğimiz filmlerle, hem zaman hem de mekânda bir gezintiye çıkmaya ve elli yıl önceki bir süreci hatırlatarak, aslında bugün üzerine düşünmeye davet ediyoruz sizleri.

Hazırladığımız programda, bu dönemi, dönemi hazırlayan savaş sonrası toplumsal koşulları, ’68’in çeşitli ülke sinemalarındaki yansımaları ve sonrasındaki dönüşümler üzerinden işlemeye çalıştık.
____________________

Sinema tarihine Üçüncü Sinema olarak geçen sinema ekolünün en önemli ve ilk filmi sayılabilecek Fırınların Saati, Latin Amerika’nın sömürgeleştirilme ve kişiliksizleştirilmesinin 20. yüzyılda nasıl
yeniden-gerçekleştirildiğini ve bu durumu aşmanın yollarını Arjantin üzerinden inceliyor. Bir Arjantinli olarak Küba Devrimi’nde rol oynamış Che Guevara da filmin anlatısının kritik figürlerinden biri.
Üç bölümden oluşan çarpıcı film Fırınların Saati, programımızda ilk bölümüyle yer buluyor.

Filmin özgün adı: La Hora De Los Hornos – 1. Bölüm: Yeni Sömürgecilik ve Şiddet 
Yönetmenler: Fernando Solanas ve Octavio Getino
Ülke: Arjantin
Yapım yılı: 1968
Süre: 85’

Bir saygı duruşu
İnsanın insan olduğu yeri keşfedip, onu ışık ve umutla onurlandırdılar.
Dil ve yürekle, aşk ve itirazla süslediler.
Hiçbir zorunluk olmadan, onları kimse bunun için görevlendirmemişken, hayatı daha insani kılmak için, ömür kilimlerini bilimle, akılla, emekle, duyarlık ve inceliklerle dokuyup, tarihe ve coğrafyaya bir insanlık sofrası sundular.
Görmenin, işitmenin, bilmenin ve farkına varmanın kapılarını açtılar. Gerçeği yalan ve aldanışın zehirlerinden kurtarırken, şu güzelim dünyanın cübbeler, kubbeler, kasalar ve silahlar sayesinde değil, ancak ve ancak bunlara itiraz edip reddedenler sayesinde, daha yaşanır olabileceğini gösterdiler. Onlar itaatsizliklerini, büyük itirazlardan derlediler.
İnsanlık sözlüğüne barış, kardeşlik, eşitlik, demokrasi ve aydınlanmayı eklediler.
Onlar sayesinde ilkellik, cehalet, sömürü, baskı, savaş, sözlüklerde “Bir daha asla!” umuduyla tanımlandı.
Yalnızca tanımlamayla, şikâyetle, belirlemeyle yetinmediler. Bir kere yaşanacak ömürlerini, severek, bilerek, “Senin için ey insanlık!” diyerek “mümkün”ü gösterip, hayatlarıyla kanıtladılar.
Ne zaman adları geçse, egemenin ve sömürgenin titreme nöbetlerine kapılıp, korkunun batağında yer araması bundandır. İnsan, adıyla bile dünyayı sarsar mı? Onlar sarstı. İşte işleri, şiirleri, şarkıları, bir sözcüğü bile çürütülemeyen beyanları, bir ayak izi bile silinemeyen yürüyüşleri, ne kadar yaksan o kadar dirilen sesleri, yüzleri, gözleri…
İnsanlık, onlar sayesinde insan olduğunu biliyor.
Dünya, onlar sayesinde döndüğünü biliyor.
Bu ülke onları, bir anne gibi kalbinde saklıyor.
Unutmak, unutturmak kimin haddine?
Birini anmasan dağlar, denizler üstüne devrilir, o büyük hatır ve hatıralar senden hesap sorar.
Bunu bile bile yazdım. Adını anacaklarım, biri bile unutulamaz olanları anımsatsın istedim. Yoldaşlarım sayesinde izleyeceksiniz. Orhan Aydın, Metin Coşkun ve yeteneğini, emeğini ekleyen herkes ve bu çabayı bölüşecek olanlar, sizler… Hepinize selam olsun!
Bu oyun, bir saygı duruşudur.
Yeryüzü, ülkem, hayat ve ey insanlarım:
Ayağa kalkın, İTAATSİZLER geçiyor!

Yazan: Haluk Işık
Yöneten: Orhan Aydın
Oyuncular: Orhan Aydın, Metin Coşkun 
Müzik yönetmeni: Emin İgüs
Işık tasarım: Yüksel Aymaz
Görsel tasarım: Murat Yaykın
Müzisyenler: Emin İgüs, Kerem Aktan, Ruşen Can Acet

Oyun biletleri NHKM Gişe’de.

Ellinci Yılında 1968 ve Sinema

İkinci Savaş’ın sona ermesinden yaklaşık yirmi yıl sonra, dünyanın pek çok bölgesinde toplumlar biriken iktisadi-politik-kültürel sıkışmaların sonucu kaynamaya başlıyor. Kalıcı bir barış ve refah
getirmeyen savaş sonrası dönem, emperyalist metropollerde ve dönemin burjuva jargonuyla “gelişmekte olan” yani aslında geri bıraktırılmış ülkelerde, politik toplumsal hareketlere sahne oluyor.
1968 Mayıs ayında Paris’teki gösterilerle simgeleşen bu hareketlilik, öncesi ve sonrasıyla 20. Yüzyıl tarihinde özgün bir uğrak.

Bununla birlikte, bu hareketlilik aslında tüm dünyada ortak bir karakter taşımıyor. ’68, emperyalist metropollerde, yoksulluğu da gündemine almakla birlikte, daha özgürlükçü, insan hakları eksenli bir ton kendini hissettirirken, geri bıraktırılmış, yarı-sömürge ülkelerde, Türkiye’;de de olduğu gibi, anti- emperyalist, bağımsızlıkçı, kalkınmacı, eşitlikçi ve halkçı bir karakter öne çıkıyor.

Sınırlı sayıda da olsa, seçtiğimiz filmlerle, hem zaman hem de mekânda bir gezintiye çıkmaya ve elli yıl önceki bir süreci hatırlatarak, aslında bugün üzerine düşünmeye davet ediyoruz sizleri.

Hazırladığımız programda, bu dönemi, dönemi hazırlayan savaş sonrası toplumsal koşulları, ’68’in çeşitli ülke sinemalarındaki yansımaları ve sonrasındaki dönüşümler üzerinden işlemeye çalıştık.
——————–
Fransız bir aristokrat bir ailenin torunu olan Anna, anneannesinin evinde alıştığı lüks ve rahat yaşamının neden ve nasıl değiştiğini anlamakta güçlük çekmektedir. Yeni evlerine gelen anne ve
babasının sakallı arkadaşları, çeşitli ülkelerden göçmen bakıcılar, üzgün kadınlar, ona önce hiç anlamadığı ve tepki gösterdiği bir dünyanın kapılarını açıyor giderek. Fidel’in Yüzünden,bir dönemin
atmosferini zengin ve ustalıklı bir şekilde yansıtmayı başaran bir film. İspanya İç Savaşı’nın izlerinden Yunanistan’daki Albaylar Cuntası’na, Paris ’68’inden Şili’deki ABD darbesine; kadın özgürleşmesinden ortaklaşmacılığa ve dayanışmacılığa kadar, bir dönemin pek çok unsuru, bir çocuğun gözünden berraklaşıyor ve anlam kazanıyor: Şu komünistler ne istiyor sahi?

Filmin özgün adı: La Faute à Fidel!
Yönetmen: Julie Gavras
Oyuncular: Nina Kervel-Bey, Julie Depardieu, Stefano Accorsi
Ülke: Fransa
Yapım yılı: 2006
Süresi: 99’

Gösterimler ücretsizdir.