Sosyal Bilimler Atölyeleri

Solun Tarihi Üzerine Okumalar

Türkiye sol tarihinin genç kuşakların ilgisini çekecek bir literatüre konu olduğunu söyleyemeyiz. Elimizdeki kaynaklar ya olguların sergilenmesi, ya geçmişe ilişkin polemikler, ya da sübjektif anlatıların egemenliği altında. Oysa tarih bugünle bağlantısı nedeniyle güncel değer taşır. Altı oturumluk bir çalışmada yüz yıllık bir süreç olsa olsa geçmiş olgu, polemik ve tanıklıkların bugünle bağlantıları çerçevesinde taranabilir. Çalışmamız konuyla ilgili bilgilenmesi sınırlı katılımcıların bilgilerini arttırmalarını sağlayacak, parçalı bilgileri de belirli bir güncel bağlam içine yerleştirmeye yardımcı olacaktır. Ancak, tarihin bugünle güçlü bağlantıları olduğu kabulüyle kurgulanan bu çalışmanın, solun çok bölmeli niteliği karşısında “tarafsız” bir tutum alma iddiası yoktur. Dahası böyle bir tarafsızlık zaten mümkün de değildir. Taraflılık ise ne objektif olmanın, ne de katılımcı bir çalışma yürütmenin önünde engeldir.

Ön okuma: E.H.Carr, Tarih Nedir?

Katılımcıların tarihe yaklaşım açısından son derece ufuk açıcı olan bu kısa kitabı önceden okumuş olmaları önerilir.

Atölyenin programı şu şekildedir;

1. Oturum – Tarih araştırmalarında yöntem. Türkiye sol tarihini nereden nasıl okumalı? Sol tarih yazımının sorunları. Solun kategorileri: Geleneksel sol, yeni sol, devrimci demokrasi…
2. Oturum – Türkiye’de solun ve işçi sınıfının ilk birikim dönemi ve TKP’nin kuruluş dinamikleri, Osmanlı işçi sınıfı ve sosyalizmi / Kurtuluş Savaşı ve Ekim Devrimi
3. Oturum – Uzun arayış: Kuruluştan 1960’lara. Sovyet faktörü / Kemalizm sorunsalı / Kapitalizm yolunda restorasyon ve TKP’nin sahiplendiği özgün miras / 50’ler karanlığı
4. Oturum – “Altın” yıllar: Solun çeşitlenmesi, toplumsallaşması – Solun yenilgisi ve tasfiyesi TİP’in dinamikleri / 1968 hareketi / 1977 kırılması / 15-16 Haziran’dan 12 Eylül’e sol
5. Oturum – Büyük tasfiye: 12 Eylül faşizmi ve liberalizm / Glasnost etkisi / Tasfiye kavramları
6. Oturum – Tarih solda yavaş akarken: Bahar eylemleri / kamu emekçileri / Kürt faktörü / neoliberalizm dönemi: sınıfa tasfiye, sola liberalleşme / Yeniden kuruluş dinamikleri

Kaynakça:

* Parti Tarihi 1 ve 2, Yazılama yayınları

* Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi cilt 6 ve Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Sol, cilt 8, İletişim yayınları: Bu iki ansiklopedik kaynaktan ilki daha “tarafsız” olma çabasıyla yazılmış, farklı yorumları içermiş, öte yandan eskimiştir. İkincisi ise genel olarak mevcut durumu yansıtma açısından son derece sübjektif ve egemen yorumu itibariyle sol liberal niteliktedir. Ancak “ansiklopedik” olmaları nedeniyle burada anılmayı hak ediyorlar. Her ansiklopedik kaynak gibi STMA ve MTSD-sol da başvuru amaçlı olarak ilgili bölümlere göz atmak üzere değerlendirilebilir.

*  Tarihin çeşitli dilimlerine ilişkin geniş bir kaynakçaya sahibiz. Bu eserlerin önemli bir kısmı, Tüstav tarafından yayınlanmış veya Tüstav sitesinde erişime açılmış bulunmaktadır: http://www.tustav.org/

 

Atölye Yürütücüsü: Aydemir Güler

Atölye Başlangıç Tarihi: 24 Ekim 2023

Atölye Günleri: Her Salı 19:30 – 22:00

Atölye Süresi: 6 Oturum

 

 

---

Kapital’i Okuma Atölyesi

Atölye, katılımcıların, Karl Marx’ın temel eseri olan Kapital’in 1. Cildini okumalarına rehberlik etmek için tasarlanmıştır. Altı oturum sürecek olan atölyenin her bir oturumunda Kapital’in bir kısmı ele alınacak, bu kısımdaki kavramlar açımlanarak tartışılacaktır. Kapital, pek çok bağlamda okunabilecek, kapsamı çok geniş bir eserdir ve atölyenin amacı, metnin spesifik bir okumasının sunumunun yapılması değil, olabildiğince serbest tartışmalarla katılımcıların metne dair kendi okumalarını oluşturmalarını kolaylaştırmaktır.

Atölye, Kapital’i okumak yerine sunumlar sayesinde hakkında fikir sahibi olmaya yönelik değildir. Katılımcılardan, programa devam sağlamalarının yanı sıra, her oturumun okumalarını düzenli yapmaları beklenmektedir ve bu, takip edilecektir. Atölye sistematiği şöyle işleyecektir: Birinci oturumdan itibaren her oturumda, önce o oturuma kadar okunan kısım tartışma soruları çerçevesinde tartışılacak, sonrasında bir sonraki oturuma kadar okunacak kısım hakkında bir çerçeve sunuş yapılacaktır. Bu bağlamda da atölye okumalarını vakitli yapmak önemlidir.

Katılımcıların, metne başlamadan önce, eseri hangi bağlamda okuyacaklarına dair bir ön düşünme/inceleme sürecinden geçmeleri, metne dair bir takım önyargılar geliştirmeleri, metnin okunmasını zorlaştırmayacak, aksine kolaylaştıracaktır. Kapital, Marksizmin temel metnidir ve Marksizm, Marx’ın kendi tabiriyle devrimin bilimidir. Dolayısıyla son tahlilde eyleme kılavuzluk etme niyetiyle kaleme alınmış ve bu niyet her satırına sinmiş bir metin söz konusudur ve bu metnin statik bir biçimde, yalnızca “anlamak için” okunması hayli güçtür.

Atölye yürütücüsü, eserin Alaattin Bilgi tarafından tercüme edilmiş ve Sol Yayınları tarafından yapılmış 7. Baskısını kullanacaktır. Katılımcılar arzu ettikleri baskıyı kullanmakta serbesttir, ancak başka çevirilerde kavram seti ortak olmayacağı için kimi sıkıntılar yaşanabilir.

Atölye programı aşağıdaki gibidir.

1. Oturum

Ön okuma: Ekonomi Politiği Eleştirisine Katkı’nın Önsözü. Kapital Cilt 1 – Almanca Birinci Baskıya Önsöz, Almanca İkinci Baskıya Sonsöz

Çerçeve Sunuş ve Tartışma: Marx’ın ve Kapital’in yöntemi

Çerçeve Sunuş: Meta ve Para

2. Oturum

Ön Okuma: Kapital Cilt 1 – Birinci Kısım (Böl 1-3)

Tartışma: Meta ve Para

Çerçeve Sunuş: Artı-değer, sömürü ve sermaye birikimi

3. Oturum

Ön Okuma: Kapital Cilt 1 – İkinci ve Üçüncü Kısım (Böl 4-11)

Tartışma: Artı-değer, sömürü ve sermaye birikimi

Çerçeve Sunuş: Ücret, işsizlik ve yoksullaşma

4. Oturum

Ön Okuma: Kapital Cilt 1 – Dört, Beş ve Altıncı Kısım (Böl 12-22)

Tartışma: Ücret, işsizlik ve yoksullaşma

Çerçeve Sunuş: Sermaye birikimi ve çelişkileri, bunalım dinamikleri

5. Oturum

Ön Okuma: Kapital Cilt 1 – Yedinci Kısım (Böl 23-25)

Tartışma: Sermaye birikimi ve çelişkileri, bunalım dinamikleri

Çerçeve Sunuş: İlkel birikim ve tarım-sanayi yabancılaşması

6. Oturum

Ön Okuma: Kapital Cilt 1 – Sekizinci Kısım (Böl 26-33)

Tartışma: İlkel birikim ve tarım-sanayi yabancılaşması

Tartışma: Kapital’in güncelliği

 

Atölye Yürütücüsü: Nevzat Evrim Önal

Atölye Başlangıç Tarihi: 18 Ekim 2023

Atölye Günleri: İki haftada bir Çarşamba 20:00 – 22:30

Atölye Süresi: 6 Oturum

 

 

 

 

---

  SOSYAL BİLİMLER ATÖLYELERİ BİLGİLENDİRME FORMU